CHƯƠNG I. Về bộ phần mềm Ngân hàng đề thông minh - iQB Suite Software

1.1. Bộ phần mềm iQB

Phần mềm (Ngân hàng đề thông minh (iQB - itelligent Question Bank) là bộ phần mềm định hướng hỗ trợ quản lý học tập thông qua ngân hàng câu hỏi và đề kiểm tra của công ty Công nghệ Tin học nhà trường School@net. Đây là bộ phần mềm đầu tiên của công ty định hướng xây dựng một công cụ tổng quát cho ngân hàng câu hỏi, đề kiểm tra theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Bộ phần mềm này dự kiến bao gồm các nhóm sản phẩm sau:

- Các phần mềm iQB với các phiên bản khác nhau. Đây là các sản phẩm chính của bộ phần mềm Ngân hàng đề thông minh. Các phiên bản khác nhau của phần mềm sẽ phục vụ cho các đối tượng sử dụng khác nhau với qui mô chức năng và dữ liệu khác nhau. Trước mắt các công ty phát hành phiên bản iQB Leo dành cho các nhà trường và iQB Cat dành cho giáo viên.

- Phần mềm iTestMaker là dòng sản phẩm có chức năng khởi tạo các đề kiểm tra từ các Ngân hàng dữ liệu câu hỏi đã có sẵn.

- Phần mềm iTester. Đây là phần mềm cho phép thực hiện việc kiểm tra trực tuyến theo các đề kiểm tra trắc nghiệm đã được khởi tạo bởi các phần mềm iQB hoặc iTestMaker. Phần mềm iTester dự kiến sẽ phát hành theo 2 đóng gói: iTester Pro và iTester.

- Các bộ dữ liệu ngân hàng câu hỏi chuẩn. Các bộ dữ liệu này có thể được đóng gói kèm theo các phần mềm hoặc có thể được phát hành độc lập với phần mềm.

Hình ảnh dưới đây cho ta thấy quan hệ giữa các đối tượng chính của bộ sản phẩm Ngân hàng đề thông minh.

1.2. Về phần mềm iTester và iTester Pro

iTester - Phần mềm hỗ trợ kiểm tra trực tuyến là một module quan trọng của bộ sản phẩm iQB.

- iTester là phần mềm nhỏ đi kèm trong bộ phần mềm IQB. Là phần mềm thường dành cho những người có nhu cầu làm việc trực tiếp với các đề kiểm tra đã được tạo sẵn.

- iTester có chức năng chính là kiểm tra trực tiếp trên máy (theo các đề kiểm tra thuần trắc nghiệm) hoặc in đề kiểm tra ra giấy (thường áp dụng cho đề với câu hỏi tự luận hoặc xen lẫn trắc nghiệm và tự luận) để thực hiện việc kiểm tra trên giấy trong lớp học cũng như ở nhà.

Như vậy iTester sẽ làm việc với các đối tượng chính là ĐỀ KIÊM TRA (TEST). iTester không thể thay đổi được dữ liệu của đề kiểm tra và chỉ có khả năng xem, in ấn hoặc tiến hành kiểm tra kiến thức theo các đề này. iTester sẽ phục vụ đối tượng chính là học sinh, sinh viên, những người trực tiếp có nhiệm vụ thực thi bài kiểm tra theo yêu cầu của giáo viên ra đề. iTester cũng có thể phục vụ đối tượng giáo viên để xem hoặc in đề kiểm tra ra giấy phục vụ việc kiểm tra offline trên lớp hoặc ở nhà của học sinh.

- Phiên bản iQB 2.0 sẽ tiến hành đóng gói iTester thành 2 phần mềm riêng biệt: iTester 2.0 và iTester Pro 2.0.

- Phần mềm iTester Pro là một phiên bản chuyên nghiệp của iTester. Trong phiên bản 2.0, iTester Pro 2.0 dùng để tiến hành kiểm tra chính thức, trong khi đó, iTester 2.0 dùng để tiến hành kiểm tra không chính thức.

CHƯƠNG II. Các thao tác chính với đề kiểm tra

2.1. Đề kiểm tra là gì?

- Đề kiểm tra là một tập hợp các câu hỏi được tạo ra từ ngân hàng đề, trong đó quy trình tạo đề kiểm tra được thực hiện bởi phần mềm iQB Leo hoặc iQB Cat.

- Đề kiểm tra là đối tượng quan trọng nhất của bộ phần mềm iQB nói chung và iTester nói riêng. Đối với người dùng, đề kiểm tra là sản phẩm đầu ra chính của phần mềm. Đề kiểm tra được tạo ra nhằm mục đích dành cho học sinh, sinh viên làm bài kiểm tra kiến thức hoặc bài thi.

- Các đề kiểm tra thông thường gồm những câu hỏi nhất định được chọn từ ngân hàng đề và được lưu dưới ba hình thức: Trắc nghiệm, tự luận và xen kẽ giữa trắc nghiệm và tự luận.

+ Trắc nghiệm là những câu gồm câu hỏi và những đáp án (có cả đáp án đúng và đáp án sai) đi cùng nhau mà ta có thể chọn một hoặc nhiều trong số đáp án đó.

+ Tự luận là câu hỏi mà đáp án không theo một quy luật chuẩn nào, nên trường hợp này ta chỉ có thể thực hiện bài kiểm tra trên giấy. Nếu đề kiểm tra là những câu hỏi tự luận thì ta chỉ có thể xem và in bài thi ra giấy nếu muốn làm bài kiểm tra (không test online được).

Tương tự đối với đề thi bao gồm cả câu hỏi trắc nghiệm và câu hỏi tự luận thì ta cũng chỉ làm tương tự như đề thi toàn câu hỏi tự luận.

- Để bảo vệ thông tin của đề thi trước khi tiến hành làm bài, thông thường các đề kiểm tra có mật khẩu bảo vệ đi kèm. Có 2 loại mật khẩu cho các đề kiểm tra:

Mật khẩu chỉ đọc (mức 1): Biết mật khẩu này, người dùng mới có quyền mở đề, xem thông tin câu hỏi hoặc tiến hành kiểm tra trực tiếp trên máy tính.

Mật khẩu đầy đủ, đọc và ghi (mức 2): Biết mật khẩu này, người dùng còn có thêm các quyền như in đáp án, sửa đổi các thông tin hệ thống của đề kiểm tra, thay đổi mật khẩu,...

Như vậy người dùng sẽ có hai mức quyền hạn đối với một đề kiểm tra:

Mức 1, chỉ đọc: người dùng chỉ có quyền xem thông tin câu hỏi và thực hiện thao tác kiểm tra trực tiếp đề này trên máy tính.

Mức 2, đầy đủ, đọc và ghi: người dùng có toàn quyền xem thông tin câu hỏi và cả đáp án trả lời của các câu hỏi này.

- Các đề kiểm tra được lưu trên tệp có phần mở rộng mặc định là *.QBT. Thông tin các câu hỏi lưu hoàn toàn trong đề kiểm tra và không phụ thuộc vào bất kỳ Ngân hàng câu hỏi nào. Các đề kiểm tra này có thể sao chép từ máy tính này sang máy tính khác một cách dễ dàng.

2.2. Mở và đóng đề kiểm tra

1. Màn hình khởi động phần mềm iTester 2.0

Sau khi cài đặt chương trình sẽ tạo một biểu tượng trên nền màn hình có dạng:

Nháy đúp chuột lên biểu tượng này để khởi động phần mềm.

Màn hình khởi động phần mềm iTester có dạng sau đây.

Hệ thống thực đơn và thanh công cụ của phần mềm khá đơn giản.

Hình ảnh dưới đây mô tả thực đơn và các nút lệnh chính trên thanh công cụ của phần mềm.

2. Mở đề kiểm tra

Các đề kiểm tra (TEST) được lưu trữ trong các tệp có định dạng *.qbt. Để thực hiện các lệnh, thao tác với đề kiểm tra (xem, in ấn, kiểm tra) cần thực hiện thao tác mở tệp đề kiểm tra.

- Thực hiện lệnh Hệ thống ---> Mở đề kiểm tra hoặc nhấn nút lệnh trên thanh công cụ hệ thống của phần mềm.

- Sau đó thực hiện chọn tệp đề kiểm tra trong hộp hội thoại có dạng dưới đây.

- Đối với đề kiểm tra có mật khẩu bảo vệ thì trong khi mở đề kiểm tra iTester 2.0 sẽ hiện hộp thoại mật khẩu yêu cầu người sử dụng nhập mật khẩu. Phần mềm iTester 2.0 chỉ yêu cầu mức mật khẩu tương đương mức 1 (mật khẩu mở file).

Mức này là bắt buộc tất cả người sử dụng đề kiểm tra này phải đăng nhập đúng mật khẩu mới có thể sử dụng đề kiểm tra. Gõ mật khẩu và nhấn nút Chấp nhận.

Sau các bước trên, đề kiểm tra đã được mở sẵn sàng để thực hiện các thao tác và các lệnh với đề kiểm tra này. Tên tệp đề luôn hiện trên dòng hệ thống của phần mềm cho đến khi đóng đề này lại.

3. Đóng đề kiểm tra

Nếu không làm việc với đề kiểm tra hiện thời nữa hoặc muốn mở một đề khác thì cần thực hiện lệnh đóng đề kiểm tra đang mở.

Thao tác: Thực hiện lệnh Hệ thống ---> Đóng đề kiểm tra hoặc nhấn nút lệnh trên thanh công cụ chính của phần mềm.

Chú ý: Không thể đóng đề kiểm tra khi đang làm bài kiểm tra trên máy (test online). hoặc khi đang xem thông tin test (nhanh hay đầy đủ). Cần phải đóng tất cả các cửa sổ đang mở trước khi đóng đề kiểm tra hoặc phải kết thúc bài kiểm tra đang thực hiện trên máy.

2.3. Xem (preview) đề kiểm tra

Lệnh xem trước khi in (Preview) là một lệnh quan trọng của phần mềm. Lệnh này cho phép người dùng xem và kiểm tra đề kiểm tra trước khi tiến hành in đề ra máy in. Lệnh cũng có chức năng chuyển đề dưới dạng RTF để có thể mở bằng các phần mềm soạn thảo như WORD.

Thao tác thực hiện: Từ thực đơn thực hiện lệnh Hệ thống ---> Xem đề kiểm tra hoặc nhấn nút trên thanh công cụ.

Màn hình Preview đề kiểm tra có dạng tương tự sau:

- Các chế độ xem trang in trên màn hình: Có các chế độ xem như sau:

- xem theo từng trang.

- xem theo từng cặp 2 trang.

- xem theo từng bộ 4 trang.

- Phóng to, thu nhỏ: - chọn công cụ và nháy chuột trên trang để phóng to hoặc thu nhỏ tỷ lệ preview.

- Thiết lập thông số trang in:

Các thông tin định dạng trang in bao gồm thông tin máy in, kiểu giấy và hướng in trên trang giấy.

- Xuất đề kiểm tra dưới dạng RTF:

Chức năng này cho phép xuất thông tin trang in đề kiểm tra dưới dạng tệp có định dạng RTF. Hầu hết các phần mềm soạn thảo chuẩn văn bản hiện đại đều có khả năng mở các tệp văn bản dạng này để xem hoặc điều chỉnh.

- In trực tiếp ra máy in:

- Thoát khỏi lệnh xe đề kiểm tra:

CHƯƠNG III. Kiểm tra trực tuyến

iTester 2.0 hỗ trợ kiểm tra trực tuyến tất cả các bài kiểm tra dạng trắc nghiệm. Kiểm tra trực tuyến nghĩa là kết hợp chấm và làm bài trực tiếp trên máy tính. Đề kiểm tra (các tệp *.qbt) có thể nằm trên đĩa cứng của máy tính chứa iTester (local) hoặc có thể nằm trên đĩa cứng của mạng (network). Với khả năng này iTester sẽ hỗ trợ cho một hoặc nhiều người cùng tiến hành làm một đề kiểm tra vào cùng một thời điểm. Kết quả chấm bài kiểm tra được tiến hành tự động ngay sau khi nộp bài và ghi vào một tệp trên đĩa (log file).

3.1. Phần mềm hỗ trợ kiểm tra trực tuyến các loại đề nào?

Đề kiểm tra được tạo bởi bộ phần mềm iQB 2.0 được chia ra làm 3 loại sau:

+ Dạng trắc nghiệm (toàn bộ các câu hỏi đều là trắc nghiệm).

+ Dạng tự luận (toàn bộ các câu hỏi đều là tự luận).

+ Dạng xen kẽ giữa trắc nghiệm và tự luận.

Trong 3 loại trên iTester chỉ hỗ trợ kiểm tra trực tuyến đối với đề kiểm tra dạng TRẮC NGHIỆM. Còn những trường hợp khác chương trình hỗ trợ chức năng in ra giấy để thực hiện bài kiểm tra.

3.2. Mô hình kiểm tra trực tuyến trong phần mềm iQB 2.0

3.2. Mô hình kiểm tra trực tuyến trong phần mềm iQB 2.0

Có 2 loại (mô hình) kiểm tra trực tuyến theo đề kiểm tra trắc nghiệm là Kiểm tra chính thức và Kiểm tra không chính thức.

Kiểm tra chính thức là mô hình kiểm tra dùng cho việc kiểm tra chính thức trên lớp cũng như tại nhà của học sinh. Hình thức kiểm tra này áp dụng cho các nhà trường, các lớp học sử dụng tính năng kiểm tra trực tuyến của phần mềm để tiến hành kiểm tra kiến thức học sinh trên lớp tính điểm chính thức. Các đặc trưng của mô hình kiểm tra chính thức là:

- HS cần nhập đủ thông tin như họ tên, lớp, số báo danh, mã đề kiểm tra.

- Phần mềm sẽ tự động trộn câu hỏi và phương án trả lời trước khi tiến hành kiểm tra trực tuyến.

- Chấm bài tự động hiện trên màn hình và kết quả ghi ra tệp LogFile.

Kiểm tra không chính thức là mô hình kiểm tra dùng cho việc học tập, ôn luyện, kiểm tra thử của học sinh không mang tính bắt buộc. Với hình thức này HS có thể luyện tập, rèn luyện kỹ năng kiểm tra trực tuyến trên máy tính. Các đặc trưng của mô hình kiểm tra không chính thức là:

- HS cần nhập đủ thông tin như họ tên, lớp, số báo danh, mã đề kiểm tra, trong đó số báo danh và mã đề kiểm tra không cần nhập chính xác.

- Phần mềm sẽ không trộn câu hỏi và phương án trả lời trước khi tiến hành kiểm tra trực tuyến.

- Chấm bài tự động hiện trên màn hình và không ghi kết quả ra tệp LogFile.

Bảng sau mô tả cách xử lý của phần mềm khi tiến hành lệnh Kiểm tra trực tuyến của phần mềm. Phụ thuộc vào phiên bản phần mềm và kiểu đề kiểm tra là gốc hay chính thức, phần mềm sẽ xử lý khác nhau.

3.3. Qui trình thực hiện kiểm tra trực tuyến (kiểm tra không chính thức)

Sau khi đã mở đề kiểm tra, bất cứ lúc nào cũng có thể tiến hành việc kiểm tra trực tiếp theo đề đã mở. Thao tác tiến hành như sau:

1. Thực hiện lệnh Hệ thống ---> Kiểm tra trực tuyến hoặc nhấn nút trên thanh công cụ.

2. Màn hình tiếp theo sẽ yêu cầu nhập các thông tin của người thực hiện kiểm tra.

Phiên bản iTester 2.0 chỉ hỗ trợ kiểu kiểm tra không chính thức. Màn hình nhập thông tin học sinh có dạng sau:

Nhập thông tin Họ tên, Lớp, Số báo danh và nhấn nút Kiểm tra để chuyển sang màn hình chuẩn bị bắt đầu tiến hành kiểm tra chính thức.

Chú ý: Các thông tin về Họ tên, Lớp học, Số báo danh sẽ được máy tính dùng để ghi vào tệp kết quả bài kiểm tra, do vậy nếu làm bài kiểm tra chính thức tại lớp học, học sinh cần gõ chính xác các thông tin này.

3. Màn hình Chuẩn bị tiến hành kiểm tra có dạng sau:

Trên màn hình chuẩn bị kiểm tra sẽ ghi rõ Tên đề kiểm tra, Thời gian làm bài của đề kiểm tra này.

Chú ý: Chuẩn bị tiến hành kiểm tra là bước rất quan trọng của toàn bộ quá trình tiến hành kiểm tra Online trên máy tính. Nếu việc kiểm tra được tiến hành với toàn bộ học sinh trong phòng máy tính của lớp học thì thông thường giáo viên sẽ cấp cho mỗi học sinh một đề bài (1 tệp *.qbt). Giáo viên sẽ yêu cầu học sinh mở đề, thực hiện lệnh kiểm tra trực tiếp, nhập thông tin ban đầu và chuyển sang màn hình Chuẩn bị tiến hành kiểm tra để ngồi chờ. Khi giáo viên ra hiệu lệnh thì học sinh mới bắt đầu tiến hành làm bài.

Để bắt đầu làm bài trực tiếp hãy nhất nút Bắt đầu trên cửa sổ Chuẩn bị tiến hành kiểm tra. Màn hình Kiểm tra trực tiếp sẽ xuất hiện có dạng như hình dưới đây.

4. Màn hình làm bài kiểm tra trực tiếp được chia thành 6 khu vực chính được mô tả trong hình dưới đây:

Màn hình kiểm tra trực tiếp của phần mềm bao gồm 6 khu vực:

(1) Thông tin chính của đề Test

Ghi các thông tin chính của đề bao gồm: tên đề kiểm tra, thời gian làm bài và tổng số câu hỏi của đề.

(2) Đồng hồ chỉ thời gian làm bài.

Đồng hồ chỉ 2 thông số thời gian: thời gian đã làm và thời gian còn lại cho đến khi phải nộp bài. Thời gian được tính theo đơn vị phút.

Trong hình trên, học sinh đã làm bài kiểm tra được 30 phút 12 giây và thời gian còn lại là 14 phút 48 giây.

(3) Khu vực hiện thông tin các câu hỏi.

Chính giữa cửa sổ là khung hiển thị thông tin câu hỏi. Nếu câu hỏi quá dài thì có thể dùng các thanh cuốn ngang và dọc để xem đầy đủ thông tin các câu hỏi. Trong khi làm bài có thể tự do chuyển sang xem các câu hỏi khác của đề kiểm tra bằng cách sử dụng các nút lệnh điều khiển xem câu hỏi (khư vực 5). Học sinh trả lời câu hỏi trắc nghiệm bằng cách nháy chuột chọn phương án trả lời tại khu vực 4.

(4) Khu vực nhập đáp án cho câu hỏi.

Để nhập một đáp án đúng hãy nháy chuột vào vị trí của đáp án này. Nháy chuột lần thứ hai để hủy chọn đáp án.

Trong hình trên, học sinh đã chọn phương án trả lời là đáp án số 3 trong số các đáp án đã cho của câu hỏi.

Trong hình trên, có thể chọn nhiều phương án đúng.

Chú ý: Không nhất thiết phải nhập đáp án khi xem câu hỏi lần đầu tiên. Có thể nhập bất cứ lúc nào trong quá trình làm bài. Hơn nữa có thể thay đổi phương án trả lời bất cứ lúc nào trong quá trình làm bài kiểm tra.

(5) Các nút điều khiển xem thông tin câu hỏi.

Khu vực này bao gồm các nút lệnh điều khiển xem các câu hỏi khác nhau của đề kiểm tra.

Tiếp tục: xem câu tiếp theo câu hỏi hiện thời.

Quay lại: xem câu trước so với câu hiện thời.

Câu đầu: xem câu số 1 (đầu tiên).

Câu cuối: xem câu cuối cùng của đề kiểm tra.

(6) Nộp bài hoặc thoát khỏi bài kiểm tra.

Khu vực này bao gồm 2 nút lệnh là Nộp bài và Thoát.

Nút lệnh Nộp bài

Nút lệnh Nộp bài dùng để thực hiện lệnh kết thúc bài kiểm tra và chuyển phần mềm chấm bài. Nếu thời gian làm bài vẫn còn, phần mềm sẽ đưa ra thông báo như sau:

Nhấn nút Đồng ý để khẳng định nộp bài, nhấn Hủy bỏ để quay trở lại màn hình làm bài kiểm tra.

Chú ý: Nếu thời gian làm bài đã hết, hộp hội thoại có dạng sau xuẩt hiện thông báo đã hết giờ làm bài.

Nhấn nút Đóng trong hộp hội thoại trên để tiến hành Nộp bài tự động.

Nút lệnh Thoát

Nút lệnh Thoát có các tác dụng sau:

- Trong khi đang làm bài có thể nhấn nút Thoát để kết thúc công việc kiểm tra hiện thời và không chấm điểm. Chức năng này phụ thuộc vào tính chất của đề kiểm tra. Không phải đề kiểm tra nào cũng cho phép dừng làm bài trong thời gian kiểm tra trực tuyến. Nếu trong khi làm bài, nút Thoát bị mờ đi có nghĩa là không cho phép dừng trong khi làm bài. Trong trường hợp này, học sinh bắt buộc phải làm xong bài kiểm tra và tiến hành Nộp bài trước khi muốn kết thúc.

- Sau khi đã tiến hành Nộp bài, nút lệnh Thoát luôn hiện dùng để thoát khỏi màn hình làm bài kiểm tra.

5. Nộp bài kiểm tra

Khi đã làm xong tất cả các câu hỏi hoặc đã hết thời gian làm bài, học sinh phải tiến hành công việc "Nộp bài" bằng cách nhấn nút Nộp bài. Nếu thời gian làm bài đã hết thì phần mềm sẽ yêu cầu học sinh nộp bài một cách tự động.

Kết quả bài kiểm tra sẽ được chấm tự động và hiện trên màn hình.

Sau khi đã nộp bài học sinh có thể xem lại các câu hỏi, các phương án trả lời của mình và so sánh với đáp án đúng của đề kiểm tra.

Nhấn nút Thoát để đóng cửa sổ làm bài kiểm tra và kết thúc công việc.

School@net