Khuyến khích cạnh tranh chất lượng đào tạo giữa các cơ sở giáo dục... để có thể đầu tư vào giáo dục - đào tạo hợp lý và có hiệu quả cao, gắn giáo dục - đào tạo với thị trường lao động, tạo thuận lợi trao đổi sinh viên, trao đổi và sử dụng lao động bậc cao trong điều kiện hội nhập kinh tế toàn cầu.

LTS: Làm gì để nền giáo dục Việt Nam thực sự đổi mới và vươn lên sánh ngang với các nền giáo dục hàng đầu khu vực? Trong chuyên đề "Thất vọng và kỳ vọng" vào nền giáo dục nước nhà, Báo Giáo dục Việt Nam nhận được lá thư rất tâm huyết của ông Vũ Thắng - một người Việt Nam hiện đang sống và làm việc tại nước Pháp.

1) - Hợp nhất Tổng cục Đào tạo vào BộGD&ĐT vì cùng làm chức năng đào tạo nghề.

2) - Tổ chức kỳ thi quốc gia hàng năm sau bậc trung học cơ sở và phân luồng vào các trường phổ thông dạy nghề ngay sau lớp 9.

3) - Tiến sĩ khoa học chủ yếu làm việc giảng dạy và nghiên cứu khoa học, phải được đào tạo từ các cơ sở nghiên cứu khoa học. Trường đại học nào không có cơ sở nghiên cứu khoa học thì không đào tạo tiến sĩ.

4) - Rút thời gian đào tạo cử nhân xuống 3 năm thay vì 4 năm như hiện nay.

5) - Rút thời gian đào tạo cao đẳng xuống 2 năm. Sinh viên cao đẳng phải thông thạo thực hành. Xác định rõ vai trò vị trí của họ khi tốt nghiệp là kỹ thuật viên bậc cao. Trong hệ thống sản xuất và dịch vụ, họ là các tổ trưởng hoặc trưởng ca, dưới quyền điều hành của kỹ sư. Hiện nay đào tạo Cao đẳng 3 năm, cử nhân và kỹ sư 4 năm, không có ranh giới rõ rệt vai trò và vị trí giữa họ trong hệ thống sản xuất.

6) - Giữ hệ thống giáo dục phổ thông 12 năm như hiện hữu. Trong hệ thống giáo dục - đào tạo đại học bao gồm các bậc học (ngoại trừ ngành y) là: Cao đẳng (2 năm), cử nhân (3 năm), tiến sĩ (8 năm). Kỹ thuật viên cao đẳng ra làm việc khi 20 tuổi, cử nhân 21 tuổi là đủ già dặn để có thể phụ trách vị trí điều hành 1 tập thể từ 5 người trở lên trong nghiệp vụ chuyên môn. Xác định sinh viên học thạc sĩ không phải là nghiên cứu sinh như tiến sĩ. Muốn đào tạo chuyên sâu hơn nữa trong lĩnh vực nghiên cứu thì có các bậc học sau tiến sĩ.

7) - Kỹ sư có vai trò chủ chốt trong hệ thống sản xuất, phải được đào tạo chuyên sâu 5 năm để có trình độ chuyên môn ngang bậc thạc sĩ. Chương trình đào tạo kể từ năm thứ ba phải đạt tỉ lệ thời gian giữa lý thuyết / bài tập / thực hành - thực tập tối thiểu 1 / 1,2 / 1,3. Trong chương trình đào tạo kỹ sư phải có số giờ học về khoa học kinh tế, khoa học nhân văn và xã hội. Trước khi tốt nghiệp, kỹ sư phải đạt trình độ tiếng Anh tối thiểu 700 - 750 điểm TOEIC. Kỹ sư và kỹ sư khoa học ứng dụng có vai trò khác nhau giữa chuỗi nhiệm vụ nghiên cứu trong phòng thí nghiệm - nghiên cứu triển khai vào thực hành công nghiệp - vận hành sản xuất. Nên bảo đảm tỉ lệ giữa kỹ sư khoa học ứng dụng so với toàn bộ kỹ sư khoảng 10% để thúc đẩy quá trình đổi mới công nghệ cho các doanh nghiệp.

8) - Các trường Cao đẳng chỉ đào tạo cao đẳng, có nghĩa là không được quyền đào tạo từ bậc cử nhân trở lên (không đào tạo trung cấp). Mỗi thành phố nên có ít nhất một trường Cao đẳng.

9) - Duy trì cách đào tạo liên thông giữa các bậc học, kể cả đối với các trường phổ thông dạy nghề. Duy trì và củng cố chất lượng đào tạo tại chức, đồng thời thay đổi nhận thức đã bị biến dạng của xã hội hiện nay đối với bằng cấp. Bằng cấp phải thể hiện đúng trình độ chất lượng đào tạo, cả về lý thuyết và thực hành.

10) - Mở rộng số lượng các cơ sở đào tạo tư nhân (trường tư) có thu phí đào tạo, kể từ bậc giáo dục phổ thông 12 năm đến đại học với giới hạn tối đa các cơ sở giáo dục - đào tạo tư nhân không vượt quá 30% tổng số các cơ sở giáo dục - đào tạo trong toàn quốc . Các trường (viện) tư được tự chủ chương trình giáo dục - đào tạo, tự chủ tài chính, được hợp tác đào tạo với nước ngoài trong khuôn khổ Luật giáo dục.

11) - Khuyến khích cạnh tranh chất lượng giáo dục - đào tạo giữa các cơ sở giáo dục, kể cả cơ sở tư nhân, giành danh hiệu nhà trường xuất sắc về giáo dục - đào tạo. Mở rộng quyền đánh giá chất lượng giáo dục - đào tạo của các cơ sở đào tạo cho các nhà tuyển dụng và báo chí trong khuôn khổ Luật báo chí.

12) - Nhà nước làm trung gian để các trường (viện) đại học công nghệ ký hợp đồng nghiên cứu và phát triển (R&D) với các doanh nghiệp không có khả năng tự tổ chức R&D, nhằm thúc đẩy đổi mới công nghệ và thúc đẩy công tác nghiên cứu của trường đại học. Các trường (viện) được quyền dùng lợi nhuận từ doanh nghiệp chi trả công cho các cán bộ nghiên cứu và tự bổ sung trang thiết bị thí nghiệm.

13) - Dạy ngoại ngữ thứ nhất (tiếng Anh) phổ cập từ lớp 1 trở lên để chuẩn bị đào tạo nhân lực cho hội nhập kinh tế toàn cầu.

14) - Áp dụng kích thích kinh tế để phân luồng sinh viên vào học các chuyên ngành cần ưu tiên trong từng giai đoạn phát triển kinh tế và xã hội. Sinh viên tốt nghiệp từ các ngành phải học lâu và quan trọng với xã hội (như ngành y) phải được hưởng mức lương cao hơn các ngành đào tạo ngắn ngày hơn và tầm quan trọng thấp hơn. Sinh viên tốt nghiệp từ các ngành học khó (ví dụ kỹ sư chế tạo trong ngành hàng không vũ trụ…) phải được hưởng mức lương cao hơn những ngành dễ học. Ngành sư phạm phải được hưởng mức lương cao nhất trong các ngành sự nghiệp. Cho phép doanh nghiệp được trả lương cao khi tuyển dụng người giỏi từ những cơ sở giáo dục - đào tạo nổi tiếng quốc gia.

15) - Việc giao quyền tự chủ cho các đại học (dù có giới hạn) phải được thực hiện song song với việc phân cấp quản lý giáo dục cho các khu giáo dục trực thuộc Bộ Giáo dục - đào tạo.

School@net (Theo http://giaoduc.net.vn)