* Thưa Giáo sư, trước thực tế hơn 100.000 học sinh bỏ học, lãnh đạo Bộ Giáo dục vẫn cho rằng như thế "chưa thể đánh giá là tốt lên hay xấu đi" mặc dù chính Bộ trưởng cũng thừa nhận đây là một thực tế đau xót?

- Theo nhiều tờ báo khác đưa tin, số lượng học sinh bỏ học hiện nay trong thực tế lớn hơn con số chính thức của Bộ nhiều. Đây là chuyện không có gì bất ngờ, bản thân tôi và nhiều nhà giáo khác đã cảnh báo từ lâu rồi.

* Tức là theo ông, có những vấn đề của ngành giáo dục tất dẫn đến việc học sinh bỏ học?

- Thì chúng tôi đã nói nhiều lắm rồi, câu chuyện về chương trình, sách giáo khoa và học phí.

* Lãnh đạo Bộ đưa ra nhiều nguyên nhân cho việc học sinh bỏ học. Còn theo ông nguyên nhân chính là gì?

- Tất nhiên là có nhiều lý do. Nhưng theo tôi có 2 lý do chính là chương trình nặng và đóng góp nhiều.

* Trước hết nói về chương trình, lãnh đạo Bộ cũng cho biết sẽ đánh giá lại chương trình, sách giáo khoa và điều chỉnh cho phù hợp. Cũng như sẽ đánh giá lại giáo viên. Ông vừa nói rằng chương trình nặng, cụ thể là thế nào?

- Nội dung sách giáo khoa của chúng ta nặng hơn các nước trên thế giới từ 1 đến 3 năm. Chẳng cần hội đồng làm gì cho tốn kém, chỉ cần đặt bộ sách giáo khoa của chúng ta đang sử dụng bên cạnh sách giáo khoa của ta cách đây 40 năm và của 5 nước tiên tiến trên thế giới thì một giáo viên bình thường cũng biết nó nặng nhẹ thế nào.

* Nhưng bộ sách giáo khoa hiện nay cũng đang là bộ sách giáo khoa mới rồi. Ông cho rằng phương pháp làm sách giáo khoa của chúng ta sai?

- Bây giờ chúng ta không đi vào tiểu tiết bởi vì tôi đã nói nhiều lần rồi. Suốt 27 năm qua chúng ta đã làm ngược với tư duy khoa học. Sách giáo khoa, chương trình bị cắt làm nhiều khúc do chia cho nhiều người biên soạn mỗi người một khúc. Cách làm này phá vỡ sự thống nhất logic trong chương trình và sách giáo khoa về kiến thức. Kiến thức không liền mạch sẽ tạo cho HS khó học qua các lần thay sách. Ví dụ, việc thay sách mới năm 1981, đã gây hậu quả nặng nề, 60% HS lớp 1 lưu ban? Lần thay sách gần đây, năm 2002,thì năm 2003 giáo dục ở THPT lại gặp sự cố, chưa kể nhiều sai sót về kiến thức ở nội dung SGK của tất cả các cấp học. Xin lưu ý, đã 27 năm trôi qua, không có bất cứ người có trách nhiệm nào trả lời trước Quốc hội và dân, bao giờ có CT-SGK chuẩn để ổn định giáo dục phổ thông. Thay một cuốn sách ở một môn học, người ta có thể thu được 1 hay 2 triệu USD, mà không phải đầu tư nhiều. Năm 2004 theo Tổng cục thống kê Nhà nước, người dân phải bỏ ra 2000 tỷ đồng/ năm để mua sách học.

* Như vậy, theo ông, chúng ta lại một lần nữa phải làm lại chương trình và sách giáo khoa?

Giải pháp mà chúng tôi kiến nghị khác hẳn, là cách làm tập trung thay đồng loạt từ lớp 1 đến lớp 12, kinh phí cần khoảng 100 tỷ đồng và thời gian 1 năm. Cách tư duy này mang tính kế thừa truyền thống, hội nhập với quốc tế và đã được thực tiễn khẳng định ở nước ta vào năm 1945, 1955 và 1975.

* Thưa ông, có ý kiến cho rằng chương trình học và sách giáo khoa cũng phải tính tới yếu tố vùng miền để phù hợp với trình độ học sinh mỗi nơi?

- Đây là một quan niệm sai. Không nhẽ miền núi thì phải dạy chương trình kém hơn miền xuôi. Chúng ta phải có một bộ chương trình chuẩn, ổn định và thống nhất toàn quốc. Hiện có chương trình Tú tài và sách giáo khoa mà gần 100 nước đã áp dụng.

* Tức là Giáo sư cũng có ý kiến như nhiều chuyên gia khác là chương trình và sách giáo khoa nên theo chương trình ổn định của các nước phương Tây, chỉ cần thay đổi chút ít phần khoa học xã hội?

- Tôi không bảo bê nguyên xi. Nhưng ví dụ hình học Oclit chẳng hạn thì nó như là kinh thánh trên 2300 năm nay, các nước phương Tây người ta dạy ổn định bao nhiêu năm nay, đến Mỹ cũng còn dịch đưa nguyên vào sách giáo khoa thế thì tại sao mình lại phải thay đổi, cắt khúc ra. Đến khoa học xã hội cũng chỉ nên thay đổi nội dung cho phù hợp với nước mình chứ còn phương pháp luận thì cũng vẫn thế chứ.

* Thưa ông, còn nguyên nhân thứ 2, gánh nặng đóng góp quả thật càng trở nên nặng nề trong tình hình giá cả thế này?

- Tôi là người không đồng tình với việc tăng học phí và đã nói nhiều lần lắm rồi, ngay cả trên báo Đại đoàn kết tôi cũng đã nhiều lần nói một nền giáo dục vì dân là phải tiến tới miễn học phí cho tới bậc trung học phổ thông. Theo ý kiến trên báo chí:.

"Vì hàng triệu người về hưu, hàng triệu nông dân lao động và 80% dân số là nông dân đã có bao nhiêu người thu nhập 6USD/ngày. Lương thực tế bình quân của gần 1 triệu nhà giáo và CBQL là 1.500.000 đồng/tháng thì có được 6USD/ngày/người không? Cái kiểu tính bình quân như vậy nhiều người không biết và không dám phản đối vì đâu có đủ tư liệu quốc gia và thời gian để tính. Một nông dân thật thà nói rằng không hiểu thu nhập bình quân là gì? Ông chỉ hiểu rằng: Một người ăn cả con gà một người khác chỉ đứng nhìn người ta ăn. Vậy chẳng lẽ bình quân mỗi người được nửa con gà?"

Học sinh đi học ngoài khoản đóng học phí còn rất nhiều khoản đóng góp khác. Theo một cuộc nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, ở Việt Nam, cha mẹ phải đóng góp trên dưới 50% chi phí học tập cho học sinh tiểu học và trung học, kể cả học phí, tiền sách vở, chi phí chuyên chở, các khoản đóng góp cho nhà trường...

* Xin trân trọng cảm ơn ông.

School@net (Theo http://baodaidoanket.net/ddk/mdNews.ddk?masterId=8&categoryI)